خلاصه نویسی

به استخراج جوهره ی اصلی یک نوشته ی منثور یا منظوم خلاصه نویسی می گویند و فایده ی آن صرفه جویی در زمان .کاستن حجم نوشته برای آسانی مطالعه. درک و فهم مطالب اصلی نوشته جدای از نکته های فرعی آن و ساده کردن مطالب مشکل و دشوار است.

تلخیص به دو شیوه انجام می گیرد :

1-کامل:که در آن تمامی محتوای ماخذ اصلی آورده می شودو خواننده کل اثری را در مقیاس کوچکتر می خواند

2-منتخب:که بهترین و برجسته ترین مطالب یک کتاب و یا گاه تنها قسمت هایی خاص که ازنظر علمی یا فنی موردنظر است خلاصه می شود.

شیوه ی خلاصه کردن:

1- ابتدا بایستی صفحه به صفحه وبا دقت تمام از ابتدا تا انتهای متن را خواند و فهمید و مشکلات لغوی آن را حل کرد.

2- به سبک، طرز بیان و شیوه ی نویسنده یا شاعر توجه عمیق کرد تا بتوان به اهداف وزیبایی ها و نکات برجسته ی متن آگاهی یافت به طوری که موضوع سخن کاملا روشن باشد

پس از آن بایستی مراحل زیر را رعایت کرد:

1-تعیین هدف تلخیص ودرصد خلاصه نویسی از یک متن

2-استخراج پیام.عنوان ها و مطالب اصلی

3-تعیین قسمت های اصلی

4-یادداشت برداری

5-تنظیم و نگارش یادداشت ها

6-باز خوانی پیراستن نوشته ی خلاصه شده و پاکنویس بایستی توجه کنیم که درداستان ورمان مهم ترین نکته یافتن موضوع اصلی و بن مایه ها و زمینه ی داستان است

چراکه با آگاهی از همین نکات است که می توانیم بفهمیم که چرا مثلا شخصیت داستان لباس آبی پوشیده است و...در خلاصه نویسی آوردن این نکته اهمیت دارد یا نه؟چون مقصود ما از تلخیص نشان دادن موضوع و فکر اصلی شاعر یا نویسنده و در نتیجه یک متن است بنابراین خلاصه را به قلم خود و مطابق با زبان و شیوه ی نگارش خود می نویسیم والبته این به معنای تصرف در متن و موضوع نیست و بایستی لفظ و شیوه ی بیان ما، رسا، ساده و با توجه به موازین درست نویسی باشدو بخوبی بتوانیم جنبه ی معنوی وارزش محتوایی نوشته را منتقل کنیم.

منبع: http://yekdel.parsiblog.com

---

ویژگیهای یک خلاصه خوبیک خلاصه زمانی کارایی لازم را خواهد داشت که جامع و کامل بوده و در کمال امانت تهیه شده باشد. برای داشتن چنین خلاصهای لازم است اصول زیر را در تهیه آن در نظر بگیریم:
- در نظر گرفتن سطح سواد و موقعیت شخص یا اشخاصی که قرار است از این خلاصه استفاده کنند؛
- رعایت اصل ساده نویسی و استفاده از جملات ساده، صریح و روشن؛
- پرهیز از بکاربردن کلمات و جملات مبهم.

مراحل نگارش خلاصه- ابتدا متنی که قرار است خلاصه شود را مطالعه می‌کنیم تا از دریافت همه موضوعهای مطرح شده در گزارش یا نوشته مطمئن شویم؛
- در مرحله بعد با مطالعه مجدد، زیر کلمات و جملات کلیدی خط می‌کشیم؛
- مطالب مهم و اصلی را در پیشنویس یادداشت می‌کنیم؛
- پیشنویس را بازبینی و ویرایش می‌کنیم؛
- در مرحله آخر خلاصه ویرایش شده را پاکنویس می‌نماییم.

منبع:زبان و نگارش فارسی، محمد رضا عطاری